Bloki do Pasteli

Bloki do pasteli to specjalne zeszyty lub zbiory kartek przeznaczone do rysowania i malowania pastelami suchymi, olejnymi oraz kredkami pastelowymi. Papier w tych blokach jest dostosowany do technik pastelowych – ma odpowiednią fakturę i gramaturę, aby utrzymać pigment i zapobiec jego osypywaniu się.

Historia papieru pastelowego

Starożytne początki rysunku na papierze

W starożytnym Egipcie i Grecji stosowano węgiel drzewny i pigmenty naturalne na różnych podłożach, takich jak papirus czy pergamin. Jednak techniki rysunkowe przy użyciu pasteli rozwinęły się znacznie później.

Renesans i początki pasteli

Pastel jako technika artystyczna zyskał popularność w okresie renesansu, zwłaszcza we Włoszech i Francji. Jednak wówczas nie istniały jeszcze specjalne papiery do pasteli – artyści używali pergaminu, papieru czerpanego lub płócien gruntowanych.

XVII i XVIII wiek – złoty wiek pasteli

W XVII i XVIII wieku pastela stała się bardzo popularna, zwłaszcza we Francji, gdzie stosowano ją do portretów. W tym czasie zaczęto eksperymentować z papierami o różnej fakturze i barwie, aby lepiej utrzymać pigment i wydobyć kolory.

Portreciści tacy jak:

• Maurice Quentin de La Tour i Jean-Étienne Liotard – tworzyli imponujące portrety pastelowe na specjalnie przygotowanych papierach.

XIX wiek – rozwój papieru pastelowego

W XIX wieku zaczęto produkować papiery pastelowe na większą skalę, korzystając z bawełny i mieszanych włókien, aby uzyskać odpowiednią strukturę. Papier o wyraźnej fakturze lepiej trzymał pigment, co pozwalało na nakładanie wielu warstw pasteli.

Papier Ingres

Jednym z przełomów był papier Ingres, wprowadzony w XIX wieku. Miał charakterystyczną prążkowaną powierzchnię, która skutecznie zatrzymywała pigment i umożliwiała precyzyjne mieszanie kolorów.

XX i XXI wiek – nowoczesne bloki do pasteli

Współczesne bloki do pasteli oferują szeroką gamę faktur i gramatur. Producenci, tacy jak Canson, Hahnemühle, Fabriano czy Clairefontaine, wprowadzili papiery o różnych kolorach i teksturach, dostosowane zarówno do pasteli suchych, jak i olejnych.

Cechy bloków do pasteli

a) Gramatura papieru

• Lekka (90-160 g/m²): Do szybkich szkiców i prac mniej warstwowych.

• Średnia (160-250 g/m²): Uniwersalna gramatura, najczęściej stosowana w pastelach suchych i olejnych.

• Ciężka (250-400 g/m²): Do prac wymagających wielu warstw i technik mieszanych.

b) Faktura powierzchni

• Gruboziarnista (torchon): Mocno teksturowana, doskonała do nakładania wielu warstw.

• Ziarnista (medium grain): Umiarkowanie chropowata, utrzymuje pigment i pozwala na delikatne przejścia kolorów.

• Gładka (smooth): Do precyzyjnych detali i rysunku konturowego.

• Welwetowa (velour): Miękka powierzchnia, która przyciąga pigment, tworząc efekt głębokich, nasyconych kolorów.

c) Kolor papieru

Bloki do pasteli często mają kartki w różnych kolorach, co pozwala na tworzenie kompozycji z gotowym tłem. Popularne kolory to:

• Beżowy

• Szary

• Niebieski

• Zielony

• Brązowy

• Czarny

d) Typy pasteli a papier

• Pastel suche: Papier musi mieć chropowatą powierzchnię, aby pigment się dobrze trzymał.

• Pastel olejny: Papier o wyższej gramaturze, często impregnowany, aby uniknąć przesiąkania tłuszczu.

• Kredki pastelowe: Papier o umiarkowanej fakturze, który umożliwia precyzyjne linie.

Zastosowanie bloków do pasteli

a) Malarstwo pastelowe

• Portrety: Dzięki intensywności i miękkości barw pasteli.

• Pejzaże: Możliwość uzyskania miękkich przejść i efektów atmosferycznych.

• Martwa natura: Subtelne przejścia tonalne i bogata kolorystyka.

b) Szkice i studia kolorystyczne

Bloki do pasteli są idealne do szybkiego szkicowania kolorów i kompozycji przed wykonaniem większego dzieła.

c) Techniki mieszane

• Pastel i węgiel: Łączenie kontrastowych technik na jednym podłożu.

• Pastel i tusz: Podkreślenie konturów i detali.

• Pastel i akryl: Tworzenie kontrastowych efektów fakturowych.

Najpopularniejsze marki bloków do pasteli

• Canson Mi-Teintes: Klasyka wśród papierów pastelowych, dostępne w wielu kolorach.

• Clairefontaine Pastelmat: Papier o wyjątkowej przyczepności pigmentu, idealny do pasteli suchych.

• Hahnemühle Velour: Aksamitna powierzchnia dla bogatych, nasyconych efektów.

• Fabriano Tiziano: Papier o delikatnej fakturze, odpowiedni do precyzyjnych detali.

• Strathmore: Papiery najwyższej jakości, odporne na blaknięcie i ścieranie.

Zalety i wady bloków do pasteli

Zalety:

• Doskonała przyczepność pigmentu: Dzięki chropowatej fakturze.

• Trwałość i odporność na ścieranie: Papier wysokiej jakości zabezpiecza rysunek przed osypywaniem się pigmentu.

• Różnorodność kolorów: Możliwość wyboru kolorowego tła, co wpływa na finalny efekt dzieła.

• Duża gama faktur: Dostosowana do różnych technik pastelowych.

Wady:

• Wyższa cena papieru bawełnianego i welwetowego.

• Nieodpowiedni papier może powodować osypywanie się pigmentu.

• Trudność w naprawie błędów: Pigment mocno przywiera do faktury.

 Jak dbać o bloki do pasteli?

1. Przechowywanie: Bloki trzymaj w pozycji poziomej, aby zapobiec osypywaniu się pigmentu.

2. Używanie fiksatywy: Aby utrwalić gotową pracę i zapobiec rozmazywaniu.

3. Oddzielanie kartek: Używaj przekładek z papieru pergaminowego między rysunkami.

4. Przechowywanie w teczce: Chroni prace przed kurzem i zanieczyszczeniami.

Bloki do pasteli to podstawowe narzędzie każdego artysty specjalizującego się w technikach suchych i olejnych. Dzięki odpowiedniej fakturze i gramaturze umożliwiają uzyskanie intensywnych barw, głębokich przejść tonalnych i trwałych efektów malarskich. Wybór właściwego papieru ma kluczowe znaczenie dla jakości i trwałości wykonanej pracy, dlatego warto inwestować w markowe produkty znanych producentów.